Ομιλία του Αντιπροέδρου της Επιτροπής Θεσμών & Διαφάνειας της Βουλής κ. Γ. Τραγάκη σχετικά με το πόρισμα της επιτροπής για τις ΜΚΟ
Ομιλία του Αντιπροέδρου της Επιτροπής Θεσμών & Διαφάνειας της Βουλής κ. Γιάννη Τραγάκη στη συζήτηση σχετικά με το πόρισμα της Επιτροπής για τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) στην Ελλάδα
Το λόγο έχει ο κ. Τραγάκης.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΡΑΓΑΚΗΣ (Εισηγητής της Μειοψηφίας): Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, με τον κ. Πρόεδρο ασχοληθήκαμε αρκετά με αυτό το θέμα, γιατί το θεωρήσαμε πολύ σημαντικό και μάλιστα μετά τις ακροάσεις των φορέων, που έγιναν σε τρείς συνεδριάσεις, διαπιστώσαμε ορισμένα πράγματα για τα οποία σας κάναμε κοινωνούς κατά το πρώτο κοινό δικό μας πόρισμα. Δηλαδή, καταλήξαμε χωρίς να έχουμε συνεννοηθεί σε κοινό πόρισμα, αλλά μιλήσαμε μεταξύ μας και είπαμε ότι ο καθένας θα κάνει τη δική του χαρτογράφηση για να δούμε πού συμπίπτουμε και τελικά συμπέσαμε σε όλα και είναι αυτό το σχέδιο πορίσματος που έχετε μπροστά σας.
Καταρχάς, εγώ είχα διατυπώσει την άποψη ότι μπορούσαν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις – γιατί δεν υπάρχει πουθενά στη βιβλιογραφία πως έχει δημιουργηθεί ο όρος Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις - να ονομαστούν ΑΜΚΟ, δηλαδή, Ανεξάρτητες Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις. Το θέτω στην κρίση της Επιτροπής και η Επιτροπή θα αποφασίσει. Εδώ στη χώρα μας δεν υπάρχει καμία χαρτογράφηση. Σε μια χαρτογράφηση που προσπάθησε να κάνει ο αείμνηστος Καθηγητής, κ. Λιωνάκης, το 2003 είχε πει ότι περίπου υπάρχουν περίπου 50.000 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στη χώρα μας, οι οποίες δεν είχαν κανένα ενιαίο σύνδεσμο μεταξύ τους. Φανταστείτε ότι Μη Κυβερνητική Οργάνωση θεωρείται ακόμη και η γενική συνέλευση πολυκατοικίας. Μετά τις συνεδριάσεις της Επιτροπής βγάλαμε ορισμένα πορίσματα και ορισμένες διαπιστώσεις.
Καταρχάς, είναι πραγματικά νεφελώδες το τοπίο που υπάρχει σχετικά με τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις στη χώρα μας, υπάρχει αδυναμία πλήρους χαρτογράφησης καθώς δεν είναι πουθενά καταγεγραμμένες. Όπως πολύ σωστά είπε ο Πρόεδρος, μόνον στο Υπουργείο Εξωτερικών υπήρχαν ορισμένες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, οι οποίες είχαν χαρτογραφηθεί -περίπου 1300- και από το Υπουργείο Υγείας και Απασχόλησης υπήρξαν ορισμένες άλλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Ακόμα, υπήρξαν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις όπως οι εθελοντές αιμοδότες. Υπάρχουν 107 τέτοιες οργανώσεις σε όλη τη χώρα. Θέλω να πω, με αυτό τον τρόπο, πόσες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις υπάρχουν, οι οποίες δεν έχουν χαρτογραφηθεί. Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, που ξεχωρίζουν από τη συμμετοχή μελών που συμμερίζονται τους ίδιους προβληματισμούς σε μια καθαρά εθελοντική βάση, διότι θέλω να τονίσω τον εθελοντισμό σε αυτή την προσπάθειά μας και χωρίς να έχουν τον προσπορισμό κέρδους.
Εκτός από την αδυναμία σαφούς θεσμικού πλαισίου και την αδυναμία πλήρους χαρτογράφησης που υπάρχει για τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, υπάρχει και ανεπάρκεια συντονισμένου ελέγχου των χρηματοδοτήσεων. Είχα καταθέσει στην Επιτροπή, την προηγούμενη φορά, μια απάντηση που είχε δοθεί στην Βουλή, σε απάντηση βουλευτού σε ό,τι αφορά τις χρηματοδοτήσεις Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων από την ΥΔΑΣ του Υπουργείου Εξωτερικών και είχε αποδειχθεί κατά την ακρόαση των φορέων ότι άλλα ποσά αναγράφονταν ότι είχαν δοθεί στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις από τα στοιχεία που μας είχε δώσει η ίδια η ΥΔΑΣ και άλλα ποσά είχαν λάβει οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Έγινε καταγγελία από πάρα πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, ότι τα χρήματα που είχαν πάρει ήταν πολύ λιγότερα από αυτά τα οποία αναγράφονταν στα στοιχεία του Υπουργείου Εξωτερικών. Το αποτέλεσμα ήταν αυτή τη στιγμή να διεξάγεται ΕΔΕ στο Υπουργείο Εξωτερικών, τα αποτελέσματα της οποίας δεν μας έχουν γνωστοποιηθεί. Ο κ. Κουβέλης είχε δεσμευθεί ότι θα μας έφερνε τα αποτελέσματα αυτής της ΕΔΕ. Όταν ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία, η Επιτροπή ζητάει να μας προσκομιστεί η ΕΔΕ για να δούμε τι αποτέλεσμα είχε, διότι είναι μια πάρα πολύ σημαντική καταγγελία.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΟΥΡΑΣ ( Πρόεδρος της Επιτροπής – Εισηγητής της Πλειοψηφίας): Θα συνεννοηθώ με τον κ. Δόλη, μιας και αυτός είναι υπεύθυνος για να μας ενημερώσει. Θα σας ενημερώσω την επόμενη φορά.
ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΡΑΓΑΚΗΣ (Εισηγητής της Μειοψηφίας): Υπήρξε Μη Κυβερνητική Οργάνωση που αναφαίρετε ότι είχε εισπράξει 480.000 €, σε μια χρονιά και με αποδείξεις που είχε φέρει ο Πρόεδρος της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης εισέπραξε 110.000 €. Υπάρχει ένα κενό 370.000 €. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο ερωτηματικό. Πρόκειται για πρόβλημα διαφάνειας; Είμαστε υποχρεωμένοι βάση της χάρτας των Ηνωμένων Εθνών για τις Μη κυβερνητικές Οργανώσεις να διαθέτουμε ένα κονδύλι, περίπου 0,19% του Α.Ε.Π.. Πιθανόν, θέλοντας να δείξουν ότι διαθέτουν αυτό το κονδύλι, το Υπουργείο Εξωτερικών να είχε δύο καταλόγους, έναν κατάλογο στον οποίο αναφέρονταν τα πραγματικά ποσά και έναν κατάλογο, στον οποίον να αναφέρονται στο εξωτερικό σχετικά με το πόσα έδωσαν για τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Θέλω να διερευνηθεί οπωσδήποτε αυτό το θέμα και να μας γνωστοποιηθεί το αποτέλεσμα της ΕΔΕ, εάν έχει υπάρξει.
Πάω στα μητρώα των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Τα μητρώα των ΜΚΟ είναι σχεδόν ανύπαρκτα. Μίλησα για τη χρηματοδότηση, για τον έλεγχο και την εποπτεία, έτσι καταλήξαμε σε ορισμένες προτάσεις. Θα ήθελα να κάνω μια μικρή ανάλυση σχετικά με τις προτάσεις στις οποίες καταλήξαμε. Πρώτον, πρέπει να διαμορφώσουμε ένα σαφές και ενιαίο νομοθετικό καθεστώς. Θέλω να σας θυμίσω ότι στην πρώτη συνεδρίαση που κάναμε στην Επιτροπή, ήταν τρεις εκπρόσωποι και από τα τρία Υπουργεία που επεξεργάζονταν το νομοθετικό πλαίσιο για τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Ο Πρόεδρος είπε πολύ σωστά ότι εμείς ζητήσαμε η πρωτοβουλία να είναι ενιαία, να υπάρξει ένα νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο θα αφορά όλα τα Υπουργεία έτσι ώστε να υπάρχει συντονισμός για τον έλεγχο και για το ότι το νομοσχέδιο θα πρέπει να είναι ενιαίο για τις ΜΚΟ. Έπειτα, προτείναμε τη διαμόρφωση ενός τοπικού, περιφερειακού και εθνικού μητρώου για τις ΜΚΟ, με ταυτόχρονο προσδιορισμό των κριτηρίων πιστοποίησης και επάρκειας τους. Πρέπει να κατηγοριοποιήσουμε τις ΜΚΟ, διότι υπάρχουν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις οι οποίες επιτελούν τεράστιο έργο, δεν θα ήθελα να αναφερθώ για να μην υπάρξει πρόβλημα διάκρισης, αλλά υπάρχουν και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που είναι σχεδόν ανύπαρκτες και έχουν δημιουργηθεί αποκλειστικά και μόνον για τις χρηματοδοτήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αυτό το εθνικό μητρώο θα έχει ορισμένα υποσύνολα, που θα είναι εξειδικευμένες ενότητες. Λέγοντας εξειδικευμένες ενότητες εννοώ τον σκοπό και τη δραστηριότητά τους, την κλίμακα δραστηριοποίησής τους, τοπική, περιφερειακή, εθνική ή διεθνής, την επάρκεια τους μέσα από αποδεδειγμένης εμπειρία και τεχνογνωσία, την επάρκεια των δομών και του εξοπλισμού τους, τη δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας, την κοινωνική τους προσφορά με εκτίμηση την ανταπόκριση των δράσεων που υλοποιούν από την κοινωνία. Θα πρέπει να τεθεί έναν δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα για τη διαμόρφωση ενός ενιαίου εθνικού μητρώου των ΜΚΟ, διότι αλλιώς θα μείνει ένα κενό γράμμα.
Πάω στις διαδικασίες χρηματοδότησης και στον τρόπο ελέγχου των ΜΚΟ. Προτείναμε την θέσπιση μετρίσιμων αντικειμενικών κριτηρίων χρηματοδότησης ανάλογα με την σχεδιαζόμενη δράση. Καθιέρωση υποχρεωτικής δημοσίευσης των οικονομικών στοιχείων των ΜΚΟ - γιατί οι περισσότερες δεν είναι υποχρεωμένες να δημοσιεύουν τα οικονομικά τους στοιχεί - απολογισμό του έργου τους, αλλά και καθιέρωση της εποπτείας για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των υλοποιούμενων προγραμμάτων. Η κάθε ΜΚΟ χρηματοδοτείται για να υλοποιήσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα, θα πρέπει να υπάρξει το αποτέλεσμα του προγράμματος που έχει αναλάβει να υλοποιήσει.
Το πιο σημαντικό θέμα είναι ο φορέας εποπτείας και ελέγχου των ΜΚΟ. Θα σας θυμίσω ότι κατά τη συζήτηση εδώ στην Επιτροπή έπεσαν πολλές προτάσεις στο τραπέζι. Παραδείγματος χάριν, μπορεί να είναι μια ανεξάρτητη αρχή μέσω της Βουλής, μια ανεξάρτητη αρχή υπαγόμενη σε κοινοβουλευτικό έλεγχο ή μια Εθνική Επιτροπή παρά τω πρωθυπουργώ. Αυτόν μας προβλημάτισε πάρα πολύ με τον κ. Πρόεδρο. Η πρότασή μας είναι ξεκάθαρη, δηλαδή ότι πρέπει να είναι μια Εθνική Επιτροπή παρά τω Πρωθυπουργώ, η οποία να δημιουργηθεί και να εποπτεύεται από την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας. Η Εθνική αυτή η Επιτροπή θα έχει ως αντικείμενο την οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων όλων των ΜΚΟ σε σχέση με τα Υπουργεία. Ο κύριος στόχος της θα πρέπει να είναι η διαμόρφωση και επικαιροποίηση ενός ενιαίου, εθνικού και δεσμευτικού μητρώου ΜΚΟ, καθώς και η δημιουργία ενός ευέλικτου, τακτικού μηχανισμού ελέγχου των οικονομικών στοιχείων των ΜΚΟ, όταν αυτές επιχορηγούνται από κρατικούς πόρους. Να διευκρινίσουμε ότι ο οικονομικός έλεγχος θα είναι αυστηρός όταν υπάρχει κρατική επιχορήγηση. Στη συμμετοχή ιδιωτών υπάρχουν ορισμένες προϋποθέσεις οι οποίες θα πρέπει να τεθούν, σε ό,τι αφορά τον όγκο και τη συμμετοχή των ιδιωτών στη χρηματοδότηση. Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις είναι και οι επιτροπές του ερυθρού Σταυρού. Παραδείγματος χάριν, όλοι οι έρανοι που διεξάγει ο ελληνικός ερυθρός σταυρός, είτε άλλοι φορείς, είναι ένα θέμα το οποίο θα πρέπει να εξεταστεί.
Η Εθνική αυτή Επιτροπή είπαμε να στελεχωθεί με φυσικά πρόσωπα αναγνωρισμένου κύρους από την κοινωνία των πολιτών. Για να μην υπάρξει πρόβλημα των σχέσεων, των ΜΚΟ, διότι έχει διαμορφωθεί ένα τέτοιο πλαίσιο και μια τέτοια νοοτροπία που δεν θέλουμε να θεωρηθεί ότι αποξενώνονται, αφού αυτή η Επιτροπή επιτελέσει στο αρχικό της στάδιο όλα αυτά τα οποία αναφέραμε προηγουμένως, τα μέλη της Επιτροπής να προέρχονται από τις δραστηριοποιημένες ΜΚΟ διότι υπάρχουν πολλές και μεγάλες δραστηριοποιημένες ΜΚΟ και από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες που έχουν ασχοληθεί με το θέμα των ΜΚΟ.
Αυτά εν ολίγης αφορά το σχέδιο πορίσματος, το οποίο έχετε στα χέρια σας και στο οποίο θα δεχθούμε οποιαδήποτε πρόταση, την οποία θα μπορέσουμε να ενσωματώσουμε. Το θέτουμε στην κρίση σας. Ευχαριστώ πολύ για την υπομονή σας.