Ομιλία του Βουλευτή Β' Πειραιά και πρ. Αντιπροέδρου της Βουλής, κ. Ιωάννη Τραγάκη, στη Συζήτηση για αναθεώρηση διατάξεων του Συντάγματος
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,
Η διαδικασία για την Αναθεώρηση του Συντάγματος είναι η κορυφαία Κοινοβουλευτική διαδικασία και κυρίως δεν αφορά τα κόμματα αλλά αποκλειστικά τους Βουλευτές .
Στην Επιτροπή που εξελέγην Αντιπρόεδρος με Πρόεδρο τον κο Παρασκευόπουλο και Γραμματέα τον κο Παπαθεοδώρου έγινε μια αξιοθαύμαστη δουλειά απ’ όλους τους συναδέλφους και οι μελετητές θα βρουν αξιόλογες τοποθετήσεις υψηλού επιπέδου.
Είναι γνωστό ότι έχω διατελέσει Πρόεδρος σε δύο Επιτροπές για την Αναθεώρηση του Συντάγματος, και το 2007 και το 2014.
Θα ήθελα, όμως από την εμπειρία μου να αναφερθώ λίγο σε ό,τι αφορά ορισμένα άρθρα αιχμής ξεκινώντας από το άρθρο 110 που αφορά τις ρυθμίσεις για τη διαδικασία Αναθεώρησης του Συντάγματος.
Είναι γνωστό ότι μια μεγάλη μερίδα των συνταγματολόγων πιστεύουν ότι δεν πρέπει να αναθεωρήσουμε το άρθρο 110 για να μην εξελιχθεί το Σύνταγμα σε κοινή νομοθετική διαδικασία.
Υπάρχουν και άλλοι, βέβαια, οι οποίοι προτείνουν να αναθεωρηθεί το άρθρο 110. Το 1975 στην αναθεώρηση τότε, που εγώ ήμουν Γραμματέας της Βουλής, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, ο Κωνσταντίνος Στεφανάκης είχαν εισαγάγει τότε τη ρύθμιση ότι οι πλειοψηφίες πρέπει να είναι ως εξής : Αν πάρει στην πρώτη Βουλή εκατόν ογδόντα, άρα στη δεύτερη εκατόν πενήντα μία ψήφους, και αν πάρει στην πρώτη εκατόν πενήντα μία, άρα στη δεύτερη εκατόν ογδόντα. Αυτό είχε γίνει γιατί έπρεπε να δώσουμε την κατεύθυνση της συναίνεσης που επεδιώχθη τότε, το 1975.
Τώρα, όμως, που αντιμετωπίζουμε αυτό το θέμα του άρθρου 110 έχω και εγώ διατυπώσει την άποψη από παλιά ότι η προτείνουσα Βουλή δεν δεσμεύει ως προς το περιεχόμενο την επόμενη Βουλή - την Αναθεωρητική Βουλή. Αυτό δεν επιβεβαιώνεται από την κρατούσα άποψη , σχεδόν όλων των συνταγματολόγων, ότι οι υποδείξεις της προτείνουσας Βουλής ως προς το περιεχόμενο των αναθεωρητέων διατάξεων δεν δεσμεύουν την αναθεωρητική Βουλή (Σβώλος 1933 :24, Κυριακόπουλος 1962 : 35 επ., Γεωργόπουλος 1963 : 209 επ. , Μάνεσης 1980α : 118 επ., Βενιζέλος 1984 : 217 επ.).
Η προτείνουσα Βουλή δεν καθορίζει κατά την άποψή αυτή, παρά μόνο το πλαίσιο της αναθέρωσης, δηλαδή τις διατάξεις που χρειάζεται να τροποποιηθούν, να αντικατασταθούν, να συμπεριληφθούν με την προσθήκη νέων διατάξεων ή να ερμηνευθούν αυθεντικά (Μάνεσης 1980α : 147, 153) .
Αυτό είναι λογικό, διότι πρέπει να παρεμβάλλονται εκλογές για να ισχύσει το μεταπλειοψηφικό σύστημα που είχε εισαγάγει η τότε Κυβέρνηση.
Για τα άρθρα εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. - ΑΡΘΡΟ 32 -
Το κοινοβουλευτικό πολίτευμα λειτουργεί μετά την αναθεώρηση του 1986 και την κατάργηση των λεγόμενων ενισχυμένων αρμοδιοτήτων του ΠτΔ , επί τριάντα δύο χρόνια, με ομαλό τρόπο, χωρίς πρόσθετες εντάσεις που οφείλονται σε συνταγματικές ρυθμίσεις. Ανταπεξήλθε στις συνθήκες της περιόδου 1989 – 1993 και κυρίως στη δεκαετία της οικονομικής κρίσης . Βεβαίως ο θεσμός του ΠτΔ δεν λειτουργεί ως πολιτικό αντίβαρο της κυβέρνησης. Δεν ασκήθηκαν στην πράξη ούτε υφιστάμενες αρμοδιότητες σχετικές με τον έλεγχο της συνταγματικότητας διαδικαστικών προϋποθέσεων π.χ. για την προκήρυξη δημοψηφίσματος.
Αυτό που αναδείχθηκε ως βασικό πρόβλημα σε σχέση με τον ΠτΔ είναι η διαδικασία της εκλογής του και κυρίως η αναγκαστική διάλυση της Βουλής σε περίπτωση που δεν συγκεντρωθεί στην Τρίτη ψηφοφορία αυξημένη πλειοψηφία 3/5 του όλου αριθμού των Βουλευτών 180/300 . Η επόμενη Βουλή εκλέγει όμως τελικά τον ΠτΔ ακόμη και με σχετική πλειοψηφία, ενώ το ζήτημα αυτό είναι παρεμπίπτον διακύβευμα των βουλευτικών εκλογών που μεσολαβούν.
Η ρύθμιση αυτή έπρεπε να τροποποιηθεί ήδη από το 1986 ως παρακολούθημα των αλλαγών που επήλθαν στις αρμοδιότητες του ΠτΔ. Αυτό δεν έγινε προφανώς λόγω της έντασης που είχε δημιουργηθεί ως προς τη διαδικασία εκλογής ΠτΔ το 1985 και προκειμένου να μη μειωθεί, έστω έμμεσα, η νομιμοποίησή του.
Στην Επιτροπή συμφωνήσαμε όλοι για την αποδέσμευση της εκλογής ΠτΔ από τη διάλυση της Βουλής.
Να πάρουμε τις προτάσεις μία – μία.
Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει, σε πρώτη φάση, μια μακρόσυρτη εξαμηνιαία, σχεδόν απαξιωτική διαδικασία αναζήτησης συναίνεσης μέσω πολλών ψηφοφοριών για την έμμεση εκλογή ΠτΔ με αυξημένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η Νέα Δημοκρατία προτείνει μόνο 3 ψηφοφορίες.
Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει ριζική αλλαγή σκηνικού και θεσμικής λογικής, με άμεση εκλογή του ΠτΔ υπό την απειλή της οποίας μπορεί να επιτευχθεί αυξημένη πλειοψηφία στη Βουλή, δεν παύει όμως να ανοίγει ο δρόμος της εκλογικής αντιπαράθεσης μεταξύ κομμάτων που υποστηρίζουν διαφορετικούς υποψηφίους προέδρους.
Πρόσθετο «τεχνικό» ερώτημα : αν όσο διαρκεί το εξάμηνο των αλλεπάλληλων κοινοβουλευτικών ψηφοφοριών σε αναζήτηση 180 ψήφων που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ , διαλυθεί η Βουλή ή λήξει η βουλευτική περίοδος ή εκλείψει ο Πρόεδρος και διεξαχθούν εκλογές, η νέα Βουλή θα συνεχίσει να αναζητά πλειοψηφία 180, ενώ με την ισχύουσα ρύθμιση μπορεί να εκλέξει ΠτΔ ακόμη και με σχετική πλειοψηφία στην τρίτη ψηφοφορία ;
Αξίζει να αναρωτηθούμε, εφόσον σύμφωνα με την ισχύουσα ρύθμιση τελικά ο ΠτΔ εκλέγεται στη δεύτερη Βουλή από τη σχετική πλειοψηφία , και στις βουλευτικές εκλογές που μεσολαβούν το ζήτημα του ΠτΔ είναι τελείως δευτερεύον, γιατί να μην εκλέγεται ήδη από την πρώτη Βουλή ο ΠτΔ με σχετική πλειοψηφία ; Όπως προτείνει η Νέα Δημοκρατία με 3 ψηφοφορίες από την ίδια Βουλή.
ΑΡΘΡΟ 16
Για την ανώτατη εκπαίδευση. Είναι υπερώριμο να αναθεωρηθεί και να επιτραπεί η λειτουργία μη κρατικών μη κερδοσκοπικών ΑΕΙ, όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες τις Ε.Ε. Ως γνωστόν , η Κυπριακή Δημοκρατία , εκτός από τα τρία δημόσια Πανεπιστήμια , έχει και έξι ιδιωτικά, τα οποία φέρνουν εισροή συναλλάγματος στη χώρα. Επίσης αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου είχε ετήσιο ΑΕΠ 1,9 δις δολάρια το 2014, εκ των οποίων το 1 δις προέρχεται από τα επτά αγγλόφωνα ιδιωτικά πανεπιστήμια , που φιλοξενεί.
Είναι γνωστό ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ δεν συμφωνούν σε αναθεώρηση του άρθρου 16 και , επομένως , αυτό δεν θα συμπεριληφθεί ούτως ή άλλως στα προς αναθεώρηση άρθρα από την επόμενη Βουλή. Με αυτό ως δεδομένο, είναι σαφές ότι, εάν η Βουλή με τη σημερινή σύνθεση αρχίσει την αναθεώρηση και αποκαλέσει την επόμενη Βουλή (2019 – 2024) αναθεωρητική, μόνον η μεθεπόμενη Βουλή (2024 – 2028) θα έχει τη δυνατότητα να αρχίσει μία νέα αναθεώρηση, ως προτείνουσα πλέον συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 16 και να ονομάσει την επόμενη Βουλή (2028 – 2032) αναθεωρητική, ώστε αμέσως μετά να αρχίσει η ισχύς του αναθεωρημένου άρθρου 16.
Δηλαδή μετά από 15 χρόνια θα μπορέσουν να λειτουργήσουν.
ΑΡΘΡΟ 24
Το Σύνταγμα του 1975 περιέλαβε, για πρώτη φορά στην ιστορία των ελληνικών Συνταγμάτων, ρητές διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 24 η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί και δικαίωμα του καθενός. Τα δε μέτρα που υποχρεούται να λαμβάνει το Κράτος πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας.
Αντίθετα, η έννοια της βιωσιμότητας αφορά εξίσου την οικονομική ανάπτυξη όσο και το περιβάλλον.
Επομένως, η αρχή αυτή δεν αποκλείει την εκμετάλλευση του περιβάλλοντος για περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη, αλλά αντίθετα μάλλον την επιτάσσει, ώστε ανάλογα με την προσέγγιση που θα γίνει στην έννοια «βιώσιμη» μπορεί να προταχθεί η συνιστώσα της οικονομικής ανάπτυξης έναντι της προστασίας του περιβάλλοντος.
Η αντικατάσταση αυτή των όρων πιστεύουμε ότι πηγάζει από το επιχείρημα που προβάλλεται τον τελευταίο καιρό ότι παρεμποδίζεται η Εθνική Οικονομία και εν γένει η ανάπτυξη της χώρας , εξαιτίας της, στηριζόμενης σε αυτό το άρθρο, υπέρμετρης «φιλοπεριβαλλοντικής» νομολογίας του ΣτΕ.
Το ΣτΕ με τις αποφάσεις του, προβαίνει σε στάθμιση όλων των συνταγματικών αρχών έτσι ώστε και τα δάση να προστατεύονται και να μην παρακωλύεται η Εθνική Οικονομία όταν αυτή προέχει της μεταβολής των δασών, όπως σαφώς συνέβη στο παρελθόν με κάποιες σημαντικές βιομηχανικές εγκαταστάσεις και πιθανώς να δικαιολογείται στο μέλλον στην περίπτωση κάποιων αιολικών πάρκων ή κάποιων γηπέδων αθλημάτων αναγκαίων για την προώθηση του τουρισμού.
Το πιο σημαντικό στοιχείο της πρότασης της Νέας Δημοκρατίας είναι για το τι είναι ΔΑΣΟΣ.
Είναι η χρησιμοποίηση των αεροφωτογραφιών της 11ης Ιουνίου 1975 όταν άρχισε να ισχύει το σημερινό Σύνταγμα. Αποφάσεις βασισμένες σε παλαιές αεροφωτογραφίες δημιουργούν τεράστια προβλήματα.
Θα αναφερθώ λίγο τώρα και σε ό,τι αφορά το άρθρο 62 και το άρθρο 86. Είναι γεγονός ότι όλες οι προτάσεις εδώ όλων των κομμάτων συμπίπτουν στην κατεύθυνση ότι πρέπει ο Βουλευτής και ο Υπουργός να μην έχουν ξεχωριστή νομική αντιμετώπιση από τους απλούς πολίτες. Σε αυτό συμφωνούμε όλοι, αλλά υπάρχουν ορισμένα πράγματα στα οποία δεν συμφωνούμε. Θα μου επιτρέψετε να κάνω μια ανάλυση για το άρθρο 62, που αφορά το ακαταδίωκτο των Βουλευτών και να πω ότι το ακαταδίωκτο διαφέρει πολύ από το ανεύθυνο.
Το ανεύθυνο είναι εκείνο το οποίο προβλέπεται από τα άρθρα 60 και 61, που αναφέρεται σε λόγους, πράξεις ή παραλείψεις που βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση προς το βουλευτικό λειτούργημα, ενώ το ακαταδίωκτο αναφέρεται σε οποιαδήποτε αξιόποινη πράξη του Βουλευτή που δεν σχετίζεται με το λειτούργημά του.
Εξαίρεση στην αρχή του ακαταδίωκτου, βέβαια, είναι αυτό που αναφέρεται ρητώς για τα αυτόφωρα αδικήματα, είναι η παράγραφος 4 του άρθρου 62.
Άλλη βασική διαφορά μεταξύ του ακαταδίωκτου και του ανεύθυνου είναι ότι το τελευταίο, δηλαδή το ανεύθυνο, δεν έχει χρονικό περιορισμό, ενώ το ακαταδίωκτο ισχύει μόνο όσο διαρκεί η βουλευτική περίοδος. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική διαφορά μεταξύ του ανεύθυνου και του ακαταδίωκτου.
ΑΡΘΡΟ 86
Το άρθρο 86 του Συντάγματος έχει πραγματικά πάρα πολλές δικονομικές λεπτομέρειες. Υπερβαίνει κατά πολύ τον σκοπό της προστασίας των Υπουργών από συνεχόμενες μηνύσεις που τους εμπόδιζαν να ασκήσουν το έργου τους. Επιπλέον η συμπαραπομπή των συμμετόχων στο Ειδικό Δικαστήριο και όχι στα τακτικά ποινικά δικαστήρια έρχεται σε σύγκρουση με αυτό που ονομάζεται «δίκαιη δίκη» , σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η μόνη διέξοδος, λοιπόν, θα ήταν στην τωρινή μας αναθεώρηση να εισάγεται ότι αυτή την ποινική δίωξη ασκεί η Εισαγγελία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, όπως αυτή την έχουμε ήδη νομοθετήσει και υπάρχει και ισχύει με τον ν. 3961 και με το λεγόμενο «Δικαστικό Συμβούλιο» στο οποίο πολύ σωστά έχει λεχθεί ότι πρέπει να συμμετέχει και μέλος από το Συμβούλιο της Επικρατείας, διότι υπάρχουν και θέματα τα οποία απευθύνονται σε διοικητικές πράξεις.
Από αυτό τι συμπεραίνουμε ; Συμπεραίνουμε ότι το άρθρο 86 πρέπει να αναθεωρηθεί σε ότι αφορά την παράταση της αποσβεστικής προθεσμίας, θα πρέπει όμως, να εξετάσουμε να φέρουμε στο Σύνταγμα και διατάξεις του ν. 3961.
Και λίγα για τις συνταγματικές ρυθμίσεις με δημοσιονομικό αντίκρισμα που μετατρέπονται σε νομοθετικές ρυθμίσεις χωρίς να υπάρχει το αναγκαίο δημοσιονομικό αντίκρισμα μπορεί να οδηγήσουν πρώτον σε δημοσιονομικό και αναλογιστικό (ως προς τα ασφαλιστικά ταμεία) αδιέξοδο είτε λόγω υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος , είτε λόγω ανεξέλεγκτης δυναμικής του δημοσίου χρέους, είτε λόγω άμεσης ταμειακής αδυναμίας να καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους μέσω δανεισμού από τις αγορές ή τους θεσμικούς εταίρους. Δεύτερον είναι να υποτιμηθεί το Σύνταγμα, να εκληφθεί ως διακηρυκτικό κείμενο κενό κανονιστικού περιεχομένου στο ευαίσθητο πεδίο των κοινωνικών δικαιωμάτων. Ο πρώτος δρόμος είναι προφανώς πρόσκαιρος και οδηγεί λίγο αργότερα σε κρίση του κοινωνικού κράτους. Οδηγεί σε υποβάθμιση του κράτους δικαίου.
Κλείνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι η Νέα Δημοκρατία προτείνει διατάξεις για ένα Σύνταγμα λειτουργικό, σοβαρό, με κοινωνικό πρόσημο, προοδευτικό, με σημαντικές παρεμβάσεις τόσο σε ότι αφορά την νομοθετική εξουσία δηλαδή το Κοινοβούλιο, την εκτελεστική εξουσία δηλαδή την Κυβέρνηση και τη δικαστική εξουσία, την παιδεία , το περιβάλλον , τα δημοσιονομικά
Γιαυτό, να προσκαλέσω – να προκαλέσω και αν θέλετε να παρακαλέσω τις Κυρίες και τους Κυρίους Συναδέλφους να μην αφήσουν και αυτή την ευκαιρία για την Αναθεώρηση του Συντάγματος και να προχωρήσουμε σε ρυθμίσεις που θα αφήσουν το αποτύπωμά τους για πολλά χρόνια.