Παρουσίαση του βιβλίου της κ. Τόνιας Μανιατέα "ΣΜΥΡΝΗ 1922" απο τον Γ. Γραμματέα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Ν.Δ. κ. Γιάννη Τραγάκη
Παρουσίαση του βιβλίου της
κ. Τόνιας Μανιατέα «Σμύρνη 1922»,
από τον Γ. Γραμματέα της Κοινοβουλευτικής Ομάδας της Ν.Δ.
κ. Γιάννη Τραγάκη
Αθήνα, 7 Οκτωβρίου 2008
Κυρίες και κύριοι,
Φίλες και φίλοι,
Θα ξεκινήσω τη δική μου αναφορά σήμερα, με τα ίδια ακριβώς λόγια που διατυπώνει στο εισαγωγικό της σημείωμα η συγγραφέας, Τόνια Μανιατέα: «Είμαι και εγώ σπόρος μικρασιάτικος, ρωμαίικος». Η καταγωγή μου, από την πλευρά της αείμνηστης μητέρας μου, είναι από την Σμύρνη. Οι αφηγήσεις του παππού και της γιαγιάς μου, τα συναισθήματα που αναδύονταν από τις περιγραφές τους, έχουν χαραχτεί για πάντα μέσα μου και δεν θα σβήσουν ποτέ.
Όπως αντιλαμβάνεστε, λοιπόν, η παρουσία μου απόψε δεν εκπορεύεται από μια τυπική κοινωνική υποχρέωση. Αυτή η βραδιά, για μένα, είναι εκφορά σε όλους εκείνους του Έλληνες που, τέτοιες μέρες το 1922, άφησαν τα σώματα τους στη Μικρά Ασία, στο λιμάνι της Σμύρνης. Τα παιδιά, που πολέμησαν και «έπεσαν» μαχόμενα ή επέστρεψαν προδομένα από συμμάχους και από τα λάθη της πολιτικής και στρατιωτικής μας ηγεσίας. Όλους εκείνους, που ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους, αφήνοντας πίσω κόπους, θυσίες και περιουσίες μιας ζωής.
Φίλες και φίλοι,
Δεν σας κρύβω, ότι διαβάζοντας το εξαιρετικό βιβλίο της Τόνιας Μανιατέα, υπήρχαν στιγμές που με κατέκλυζαν τα συναισθήματα. Συναισθήματα χαράς, υπερηφάνειας, αλλά και θλίψης, οργής, πικρίας. «Η Σμύρνη 1922», είναι ένα βιβλίο που περισσεύει η συγκίνηση. Είναι από τα πιο συγκλονιστικά και αξιόλογα βιβλία για τη καταστροφή της Σμύρνης, για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η Τόνια Μανιατέα, ταλαντούχος δημοσιογράφος, αναλαμβάνει και φέρνει σε πέρας ένα δύσκολο εγχείρημα.
Μεταφέρεται σε δεκαετίες που δεν έζησε η ίδια από πρώτο χέρι και μέσα από τις αληθινές μαρτυρίες των προσφύγων προγόνων της, μας προσφέρει ένα μεστό μυθιστόρημα με ιστορική αλήθεια. Μέσα από την περιπέτεια μιας κλασικής, αστικής οικογένειας της Σμύρνης, της οικογένειας Αντωνιάδη, συνθέτει ένα σημαντικό κείμενο ιστορικής μαρτυρίας, αλλά και διαδρομής μέσα από γεγονότα που χάραξαν την Ελλάδα, τον 20ο αιώνα.
Είναι γραμμένο στη διάλεκτο που μιλούσαν οι Σμυρνιοί και περιγράφει με πολύ ζωντανό και γλαφυρό τρόπο τη ζωή που ζούσαν οι Έλληνες στην Μικρά Ασία. Πόσες και πόσες λέξεις, εικόνες, μυρωδιές, γεύσεις, μου είναι γνώριμες. Οικείες. Βιωματικές. Όσοι είμαστε απόγονοι μικρασιατών, και ιδιαίτερα Σμυρνιών, αντιλαμβανόμαστε επακριβώς τι εννοώ. Το βιβλίο της Τόνιας αφήνει χώρο σε όλες τις αισθήσεις. Μας μεταφέρει σε άλλες εποχές και άλλους τόπους. Σε αλησμόνητες πατρίδες, που αναβιώνουν την παλιά τους αίγλη στη μνήμη μας.
Σας ομολογώ, ότι η περιγραφή της Τόνιας Μανιατέα, για εκείνες τις δραματικές στιγμές που καίγεται η πόλη, παρομοιάζοντας τη Σμύρνη με τη μάνα που πονάει, είναι συγκλονιστική:
«Ο Σωκράτης ένιωθε πόνο στην ψυχή του για την προδομένη μάνα π’ άφηνε τις τελευταίες της κραυγές κειδανά, σαν να ξέσκιζε τις σάρκες της βλέπουντας τα παιδία της να φεύγουνε, να την αφήνουνε μοναχή κι ανυπεράσπιστη, γιατ’ είχε αισθήσεις και χαιρούντουνε και πόναε τούτη η πόλη, είχε καρδιά, είχε ψυχή….Πόναε τώρα η Σμύρνη γιατί’ χε από τη μιάνε να χαιρετάει κείνοι πο’ φευγαν κι από την άλληνε, δεν ημπόραε να προστατέψει κείνοι πο’ μεναν και τσ’ έβλεπε να ξεψυχάνε κειδανά, μπρός στα ποδάρια της, καμένοι, πνιγμένοι, τσαλαπατημένοι.
Ό,τι μαρτύριο φύλαε ο Θεός για μια μάνα, το πέρναε η Σμύρνη, το πέρναε και βρυχιούντανε σαν τη λέαινα πο’ χασε τη λευτεριά της κι έμενε τώρα κλεισμένη στο κλουβί, ανήμπορη να προστατέψει τα παιδιά της, τα τζιέρια της».
Για πολλούς, η Σμύρνη πέθανε πάνω στα νιάτα της, πάνω στην ομορφιά της. Κάηκε τότε που «έπρεπε». Τότε, δηλαδή, που ήταν τόσο όμορφη όσο ποτέ και τόσο ελληνική όσο πάλι ποτέ.
Πέρα από όλα τα άλλα, το βιβλίο της Τόνιας Μανιατέα είναι ένα μάθημα αυτογνωσίας, ιστορίας και μνήμης. Καταγράφει μια ιστορική περίοδο, με τις κοινωνικές της προεκτάσεις, ρίχνοντας φως στις συνθήκες που επικρατούσαν στη ζωή όσων απελάθηκαν από τον τόπο τους, στα προβλήματα προσαρμογής που αντιμετώπισαν και κυρίως στην πίκρα των ανθρώπων εκείνων που έφυγαν από την Τουρκία γιατί ήταν Έλληνες και στην Ελλάδα αντιμετωπίστηκαν σαν Τούρκοι.
Παράλληλα, κάνει αναφορά στα πολιτικά παιχνίδια που παίζονται, τόσο στα παρασκήνια της διπλωματίας, όσο και στην εγχώρια πολιτική ζωή, με θύματα κάθε φορά τους ανυποψίαστους λαούς που δεν ενδιαφέρονται για τα πολιτικά συμφέροντα και επιθυμούν την ειρηνική τους συνύπαρξη και μόνο.
Κυρίες και κύριοι,
Φίλες και φίλοι,
Η Σμύρνη αποκαλύπτει και όλες μας τις αντιφάσεις ως λαό. Η υποβάθμιση των γεγονότων, ακόμα και η αιτιολόγηση της γενοκτονίας στη μετά το ’22 Ελλάδα, είναι ένα θέμα που σχετίζεται με την εθνική μας αλλοτρίωση και την ιδιότυπη νεοελληνική ιδεολογία. Και εδώ προβάλλει αμείλικτο το ερώτημα για εμάς: Πρέπει, μπορούμε εμείς να ξεχάσουμε;
Η μικρασιατική καταστροφή αποτελεί τη μεγαλύτερη τραγωδία που βίωσε ποτέ ο ελληνισμός. Έγινε αναπόσπαστο μέρος της συλλογικής εθνικής μας μνήμης. Είναι πολύ σημαντική σελίδα της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας. Υποχρέωση όλων μας είναι να τη σεβόμαστε και να την μελετάμε. Να τη μεταδίδουμε και να μη την ξεχνάμε. Να διδασκόμαστε από αυτή. Να την προωθούμε και πάν από όλα να την ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ.
Γιατί οι πατρίδες είναι σαν τους ανθρώπους, πεθαίνουν από τη στιγμή που αρχίζουμε να τις ξεχνάμε.
Ολοκληρώνοντας τις σκέψεις μου, θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς την Τόνια Μανιατέα, για την τιμητική της πρόσκληση, να τη συγχαρώ για την, πραγματικά, εξαιρετική συγγραφική της δουλειά και να της ευχηθώ καλή εκδοτική επιτυχία. Είναι ένα βιβλίο, που πρέπει να κοσμεί τις βιβλιοθήκες όλων των σπιτιών και όλων των σχολειών μας.
Να τη διαβεβαιώσω, τέλος (στην αφιέρωση της γράφει: «στον κ. Γιάννη Τραγάκη, με την ελπίδα να εντοπίσει τις κοινές μας ρίζες..») ότι ΝΑΙ. Ανταμώσαμε τις κοινές μας ρίζες. Και σε ευχαριστώ για αυτό.