Χαιρετισμός του Αντιπροέδρου της Βουλής κ. Γιάννη Τραγάκη σε εκδήλωση μνήμης για τη Γενοκτονία των Ποντίων

Χαιρετισμός του

Αντιπροέδρου της Βουλής

κ. Γιάννη Τραγάκη,

σε εκδήλωση μνήμης για την Γενοκτονία των Ποντίων.

Με αισθήματα βαθύτατης συγκίνησης προσέρχομαι στην εκδήλωση, εκ μέρους του Ελληνικού Κοινοβουλίου και της Προέδρου του, για να αποτίσω ελάχιστο φόρο τιμής προς τα αθώα θύματα της Γενοκτονίας των Ποντίων.

Ο Ποντιακός Ελληνισμός, από την πτώση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1461) γνώρισε συνεχείς διωγμούς, και προσπάθειες για το βίαιο εξισλαμισμό του με  αποκορύφωμα την προσχεδιασμένη, προγραμματισμένη,  συστηματική και μεθοδευμένη δίωξη των Ελλήνων στις  αρχές του 20ου αιώνα. Η απόφαση για τον αποδεκατισμό του Ποντιακού Ελληνισμού λήφθηκε από τους Νεότουρκους το 1911, εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του Α΄  Παγκοσμίου πολέμου και ολοκληρώθηκε από το Μουσταφά Κεμάλ την περίοδο  1919 – 1923.

Οι διωγμοί των Ελλήνων του Πόντου εκδηλώθηκαν αρχικώς με τη μορφή σποραδικών κρουσμάτων βίας, καταστροφών, απελάσεων και εκτοπισμών, πολύ γρήγορα όμως έγιναν πιο οργανωμένοι και εκτεταμένοι και στρέφονταν μαζικά πλέον κατά των Ελλήνων του Πόντου. Το 1919 με την αποβίβαση του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα, αρχίζει ο νέος διωγμός κατά των Ελλήνων, πολύ πιο συστηματικός και συνάμα άγριος από τους προηγούμενους. Η 19η  Μαΐου 1919 ημερομηνία  την αποβίβασης του Μουσταφά Κεμάλ στη Σαμψούντα, είναι η αρχή για τη  δεύτερη και πιο σκληρή φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας.  Η τρομοκρατία, τα εργατικά τάγματα, οι εξορίες, η εξάλειψη της Ποντιακής ηγεσίας στην Αμάσεια το 1921, οι πυρπολήσεις των χωριών, ανάγκασαν τους Έλληνες του Πόντου να εγκαταλείψουν τις προαιώνιες εστίες τους και να μετοικήσουν μετά από  εξοντωτικές πορείες, στην Ελλάδα, στη ΕΣΣΔ, το Ιράν, στη Συρία,  και αλλού (Αυστραλία, ΗΠΑ)  ή ως μέσο αυτοάμυνας να αναληφθεί αντιστασιακή δράση εναντίον του οργανωμένου σχεδίου εξόντωσης.

Έχει γίνει πλέον σήμερα αντιληπτό ότι τα θύματα της γενοκτονίας θα ήταν πολύ περισσότερα, αν δεν υπήρχε το ποντιακό αντάρτικο. Τον επίλογο της ποντιακής γενοκτονίας αποτελεί ο βίαιος ξεριζωμός των επιζώντων μετά το 1922-1923.

Η γενοκτονία των Ποντίων  (1916 – 1923), η οποία έχει διαπιστωμένα πάνω από 353.000 θύματα,  αποτελεί μία ακόμη μεγάλη γενοκτονία του 20ου αιώνα μαζί με την Αρμενική και την Εβραϊκή. Η γενοκτονία των Ποντίων έχει τις ίδιες ηθικές αναλογίες με αυτές των Εβραίων και των Αρμενίων, δυστυχώς όμως αποτελεί τη λιγότερο γνωστή και περισσότερο αγνοημένη από σχετικούς με τέτοια θέματα εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς, και μέχρι πρόσφατα την ίδια την ελληνική πολιτεία και  την ελληνική κοινωνία.

Μετά από μία προσπάθεια που κράτησε σχεδόν 10 χρόνια από τη στιγμή που τέθηκε το θέμα στα ελληνικά κόμματα, στον οργανωμένο ποντιακό χώρο και την ελληνική κοινωνία,  το ζήτημα της αναγνώρισης, ουσιαστικά γνωστοποίησης της Ποντιακής γενοκτονίας,  στις 24 Φεβρουαρίου 1994 η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε την ανακήρυξη της 19ης  Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο».

Αυτή η αναγνώριση, παρά την ομολογουμένως πολυετή και αδικαιολόγητη καθυστέρηση  σε ότι αφορά το ηθικό μέρος, δικαίωσε ηθικά και ιστορικά τον Ποντιακό Ελληνισμό και συνέδεσε το σύγχρονο Ελληνισμό με το παρελθόν του μέσω μιας διαδικασίας συλλογικής μνήμης, δηλαδή αλήθειας.

Η ελληνική κοινωνία με πρωταγωνιστές τους ποντιακούς συλλόγους και τα ποντιακής καταγωγής ενεργά της μέλη,  κινήθηκε πολλές φορές πιο μπροστά από τους θεσμούς, διευρύνοντας τη σημασία της αναγνώρισης, περιφρουρώντας ταυτόχρονα την ημέρα μνήμης από κινήσεις και ενέργειες αντίθετες προς το γράμμα και το πνεύμα του νόμου και της ιστορικής πραγματικότητας.  

Από την πλευρά της η πολιτεία με το νόμο προώθησε τα σχετικά με την προσφερόμενη τιμή προς τα θύματα της Ποντιακής γενοκτονίας, ενώ σύντομα δέχθηκε και τα αιτήματα των Ποντιακών σωματείων για εισαγωγή της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού στα ελληνικά σχολεία. Από  την άλλη πλευρά βεβαίως η ίδια η  ελληνική πολιτεία, υιοθέτησε για πρώτη φορά έναν νόμο για την αναγνώριση γενοκτονίας εναντίον ενός κομματιού του ελληνικού έθνους. Έτσι πολλές φορές η ημέρα τιμής των θυμάτων Ποντίων περιορίστηκε στο τυπικό του νόμου, στην υλοποίηση  της τελετής κάθε 19η Μαΐου στο ηρώο της πόλης- μέχρι σήμερα δεν έχει ανεγερθεί εθνικό μνημείο για την ποντιακή γενοκτονία.
Μέχρι σήμερα την γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου έχει αναγνωρίσει η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακή Δημοκρατίας, θετικά έχει εκφραστεί η πρεσβεία της Αρμενίας στην Αθήνα, ψηφίσματα υιοθέτησης της ημέρας μνήμης έχουν εκδώσει οι πολιτείες της Νέας Υόρκης και της Νέας Υερσέης των ΗΠΑ,  ενώ την υπόθεση έχει απασχολήσει, εκδίδοντας σχετικά κείμενα,  το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), και τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) μετά από παρεμβάσεις μη κυβερνητικών οργανώσεων. 

Από την άλλη, η ελληνική κοινωνία, σε μεγάλο μέρος της κοινωνία απογόνων προσφύγων, κινήθηκε σε δύο επίπεδα. Πρώτο σ΄ αυτό της επανασύνδεσης   με ένα δυναμικό κομμάτι της και δεύτερο σ΄ αυτό της γνωριμίας με μία πτυχή της που χαρακτήρισε και συνεχίζει να χαρακτηρίζει πολλές δομές της.
Της γενοκτονίας, δηλαδή μίας οργανωμένης προσπάθειας εξολόθρευσής της που ενώ σημάδεψε πολλά μέλη της, ήταν άγνωστη και τυπικά – θεσμικά μετέωρη σε εθνικό επίπεδο μέχρι πρόσφατα.

Σήμερα οι Πόντιοι έχουν ενσωματωθεί λειτουργικά μέσα στην Ελληνική κοινωνία κατέχοντας με αξιοπρέπεια σημαντικές θέσεις σ’ όλους του κλάδους της πνευματικής, επιστημονικής και επαγγελματικής ζωής της χώρας. 1.500.000 περίπου Έλληνες ποντιακής καταγωγής ζουν σήμερα στην Ελλάδα.

Αλλά και σ’ άλλες χώρες έχουν δημιουργήσει τον δικό τους μικρόκοσμο και έχουν βρει το

λιμάνι μιας νέας πατρίδας. Στην τέως Σοβιετική Ένωση και στις εξορίες της Σιβηρίας ζουν ακόμη 1.000.000 Έλληνες Πόντιοι, 500.000 από τους οποίους διατηρούν με περηφάνια την Ποντιακή μητρική τους γλώσσα. Άλλο μισό εκατομμύριο Ποντίων βρίσκεται διασπαρμένο σε Αυστραλία, Αμερική, Ευρώπη και Αφρική.

Δίπλα σ’ αυτούς στέκονται με μια αξιοπρέπεια κερδισμένη από τον πόνο, 500.000 Πόντιοι της Τουρκίας, που με χαρακτηριστικό πείσμα διατηρούν σα ζωντανή θύμηση της καταγωγής τους την ποντιακή γλώσσα μέσα στα σπίτια τους.

Σήμερα, τιμούμε την επέτειο για την μνήμη των μαρτύρων του Ποντιακού Eλληνισμού, με την πεποίθηση ότι σύντομα θα συνεχιστεί η διεκδίκηση των εθνικών δικαιωμάτων του λαού μας, στο πλαίσιο της ειρήνης και των ανθρωπίνων αξιών.

Η διαφύλαξη και η περαιτέρω ανάδειξη και  διεθνοποίηση της ημέρας μνήμης της   γενοκτονίας, η οποία  υπερβαίνει τον Ποντιακό Ελληνισμό και διαπερνά όλη την ελληνική κοινωνία, αποτελεί κυρίαρχο συστατικό στοιχείο των θεσμών και της κοινωνίας που σέβονται την ιστορία και την αλήθεια, δηλαδή τη μνήμη τους.

Η Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού είναι ένα πολύ σημαντικό μέρος της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας. Υποχρέωση όλων μας είναι να την σεβόμαστε και να την μελετάμε. Να την μεταδίδουμε και να μην την ξεχνάμε. Να την προωθούμε και πάνω από όλα να την ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ.

Γιατί οι πατρίδες είναι σαν τους ανθρώπους, πεθαίνουν από την στιγμή που αρχίζουμε να τις ξεχνάμε.

Σας ευχαριστώ πολύ.