Χαιρετισμός του Αντιπροέδρου της Βουλής κ. Γιάννη Τραγάκη σε εκδήλωση για τη Διακήρυξη της Εθνικής Ανεξαρτησίας 15/1/1822 – 1η Εθνοσυνέλευση των Ελλήν

Ομιλία του

Αντιπροέδρου της Βουλής

κ. Γιάννη Τραγάκη 

σε εκδήλωση για την

Διακήρυξη της Εθνικής Ανεξαρτησίας 15/1/1822 – 1η Εθνοσυνέλευση των Ελλήνων

Κυρίες και κύριοι, ως Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων οφείλω να ομολογήσω ότι αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή και συγκίνηση σήμερα γιατί 184 χρόνια μετά την ελληνική επανάσταση του 1821 – η οποία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς στην ιστορία του ελληνικού έθνους – βρίσκομαι εδώ, στην αρχαία Επίδαυρο, στον τόπο όπου στις 20 Δεκεμβρίου του 1821 συνεκλήθη η Α΄ Εθνική Συνέλευση των Ελλήνων και την 1η Ιανουαρίου του 1822 διακηρύχθηκε η Εθνική Ανεξαρτησία. Στην σημερινή πλατεία της Εθνοσυνέλευσης, μετά από εικοσιπέντε περίπου μέρες συζητήσεων, ορίστηκε η ύπαρξη κράτους και κηρύχθηκε η πολιτική παρουσία και ανεξαρτησία της Ελλάδας. Εδώ ψηφίσθηκε το πρώτο Σύνταγμα της χώρας.

Κυρίες και κύριοι, η περίοδος της Τουρκοκρατίας για την ελληνική ιστορία είναι η πιο σκοτεινή και η πιο θλιβερή για το έθνος μας. Τους πρώτους μήνες του Αγώνα οι Έλληνες προσπάθησαν να οργανωθούν σε τοπικό επίπεδο δημιουργώντας τοπικούς πολιτειακούς οργανισμούς (ο Οργανισμός Προσωρινής Διοικήσεως της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, η Νομική Διάταξις της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, ο Οργανισμός της Πελλοπονησιακής Γερουσίας).

Την πρωτοβουλία για την πολιτειακή οργάνωση των Ελλήνων είχαν οι πρόκριτοι και αρχιερείς, που αντλούσαν  το κύρος τους από την θέση που είχαν στην προεπαναστατική Ελλάδα, οι Φαναριώτες που διέθεταν πολιτική πείρα από την συμμετοχή τους στην ανώτατη οθωμανική διοίκηση και οι οπλαρχηγοί, κυρίως αυτοί που δεν υπηρετούσαν παλιότερα ως έμμισθοι των προκρίτων.

Η ανάγκη για ενιαία πολιτική διοίκηση έγινε φανερή τον Σεπτέμβριο του 1821 όταν αλώθηκε η Τριπολιτσά. Η Α΄ Εθνοσυνέλευση συγκλήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου του 1821 στο χωριό Πιάδα, κοντά στην αρχαία Επίδαυρο. Εξήντα αντιπρόσωποι θα αποφάσιζαν για το πρώτο πολίτευμα της Ελλάδος που η σημασία του θα ήταν τεράστια, γιατί θα δημιουργούσε τις βάσεις για ενιαία διοίκηση και θα περιόριζε αντιθέσεις και φιλοδοξίες προσώπων και περιοχών. Δέκα αντιπρόσωποι προέρχονταν από την Πελλοπόνησο, είκοσι επτά από την Ανατολική Στερεά, οκτώ από την Δυτική Στερεά, δεκατρείς από τις Σπέτσες, την Ύδρα και τα Ψαρά, ένας από την Κάσο και ένας αντιπρόσωπος των «Αλβανών Συμμάχων», ο Μάρκος Νταμιράλης, έλληνας από την Νάξο. Η απουσία αντιπροσώπων από άλλες περιοχές (από την Κρήτη, τις Κυκλάδες, τις Σποράδες, τα Δωδεκάνησα και άλλα νησιά) αφαιρούσε από την συνέλευση τον χαρακτήρα ενός γενικού συναγερμού του Έθνους για ρύθμιση των πολιτειακών του ζητημάτων, και ο τρόπος με τον οποίο είχε γίνει η επιλογή των πληρεξουσίων δεν επιτρέπει να θεωρηθή απολύτως αντιπροσωπευτική. Ωστόσο δεν πρέπει να λησμονάται ότι για την σύγκληση της χρειάστηκε να εδραιωθεί πρώτα, τοπικά έστω, η Επανάσταση και να παρακαμφθούν τα εμπόδια που όρθωναν οι αντιζηλίες και τα προσωπικά πάθη.

Στον κατάλογο των πληρεξουσίων βλέπει κανείς ότι επικρατούν πρόκριτοι, λόγιοι και κληρικοί. Ελάχιστοι είναι οι στρατιωτικοί. Ο Υψηλάντης, ο Κολοκοτρώνης, ο Ανδρούτσος, ο Νικηταράς απουσιάζουν από την συνέλευση, καθώς και άλλοι από τους πιο σημαντικούς πρωταγωνιστές του Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Η ατμόσφαιρα όμως δεν ήταν βαριά. Αντίθετα επικρατούσε ενθουσιασμός γιατί η συνέλευση συμβόλιζε και υλοποιούσε την ενότητα του αγωνιζόμενου Ελληνισμού. Στις «Ιστορικές Αναμνήσεις» του ο Νικόλαος Δραγούμης, αν και ήταν μόλις έφηβος στην αρχή της Επανάστασης, μας δίνει την παρακάτω εικόνα:

«Οι νεώτεροι, οι ευτυχήσαντες ν’ ανοίξωσι τους οφθαλμούς πρός ήλιον μη σκοτειζόμενον υπό το νεφών δουλείας, να πατήσωσι γην ελευθέραν, να αναπνεύσωσιν αέρα ελεύθερον, αυτοί οι κληρονομήσαντες το ανεκτίμητον δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνδιαλέγεσθαι και συζητείν,
αδυνατούσι να φαντασθώσι τον έξαλλον ενθουσιασμόν του έθνους, ότε μετά τυραννίαν τετρακοσίων σχεδόν ετών συνήρχετο δι’ αντπροσώπων ίνα βουλευθή κυριαρχικώς περί οικείων συμφερόντων».

Το πρώτο αυτό Σύνταγμα, που ψηφίστηκε στην Επίδαυρο, αναθεωρήθηκε το 1823 και αντικαταστάθηκε το 1827. Όλα τα συντάγματα του Αγώνα θεωρούνται από τα πιο δημοκρατικά και φιλελευθερα της εποχής τους.

Όλοι οι Έλληνες ήταν ίσοι απέναντι στους νόμους, είχαν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα, διορίζονταν ανάλογα με τα προσόντα τους. Επίσης στην ελληνική επικράτεια η ζωή, η περιουσία και η τιμή όλων ήταν σεβαστή και καταργούνταν τα βασανιστήρια.

Όταν ήλθε μετά το 1827 ο Ιωάνης Καποδίστριας στην Ελλάδα και ανέλαβε κυβερνήτης, κυβέρνησε λαμβάνοντας υπόψη τις διατάξεις των συνταγμάτων. Μετά τον θάνατο του Καποδίστρια ο Όθωνας κυβέρνησε απολυταρχικά την Ελάδα μέχρι το 1843, οπότε και αναγκάστηκε να δώσει Σύνταγμα.

Χωρίς αμφιβολία η Α΄ Εθνική Συνέλευση που συντελέσθηκε σ’ αυτόν εδώ τον τόπο, και βεβαία η Β΄ και Γ΄ Εθνικές Συνελέυσεις του Άργους και της Τροιζήνας αντίστοιχα, με τα Συντάγματα που ψήφισαν έθεσαν τα θεμέλια του ελληνικού συνταγματισμού.

Δημιουργείται στην επαναστατημένη Ελλάδα και κληροδοτείται στο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος μια αρτιφανής παράδοση συνταγματισμού, που έμελλε να αποδειχθεί καθοριστικής σημασίας και για την περαιτέρω πορεία του ελληνικού πολιτεύματος.

 Με τα τρία συντάγματα που ψήφισαν οι εθνοσυνελεύσεις του Αγώνα, το «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος», τον «Νόμο της Επιδαύρου» και το «Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδος» εισήχθη, καλλιεργήθηκε και, όπως αποδείχθηκε μακροπρόθεσμα, εδραιώθηκε στην συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας ο συνταγματισμός ως το θεμελιώδες και αναγκαίο κριτήριο πολιτικής νομιμότητας.

Κυρίες και κύριοι, θα ήθελα κλείνοντας την ομιλία μου να μου επιτρέψετε να διαβάσω το κείμενο του όρκου που έδωσαν οι πληρεξούσιοι στην Α΄ Εθνοσυνέλευση  εδώ στην Επίδαυρο, υπενθυμίζοντας με αυτόν τον τρόπο την πρώτη σκέψη που θ’ έπρεπε να κυριαρχεί στο μυαλό όλων μας και κυρίως σε όσους από εμάς εκπροσωπούμε την Ελληνική Πολιτεία:

«Ορκιζόμεθα εις το όνομα της Τρισυποστάτου Θεότητος και εις το σεβαστόν όνομα της Πατρίδος, να συσκεπτώμεθα εν ειλικρινεία καθαρά και αδελφική αγάπη, αδιαφορώντες περί των προσωπικών συμφερόντων μας και φροντίζοντες περί μόνου του κοινού της Ελλάδος συμφέροντος».

Σας ευχαριστώ πολύ.